Dankzij het gunstige economische tij en herstel van rendementen, klimt de overnamemarkt voor horecaondernemingen uit het dal. De kwaliteit van het aanbod stijgt en het aantal geïnteresseerden neemt toe. Reden om eerder te verkopen dan gepland?
Tekst Geert Dekker
Ze staan nog niet op de banken te springen, maar ontevreden zijn ze ook niet, de makelaars en bemiddelaars op de markt voor horecaondernemingen. Enig optimisme ligt natuurlijk wel voor de hand: als in een sector al 5 jaar lang elk kwartaal de omzet stijgt (volgens cijfers van het CBS), is het niet raar dat ondernemingen meer waard worden en meer opbrengen als ze worden verkocht.
Nauwelijks meer transacties
Maar de feestvreugde blijft binnen de perken: het aantal transacties neemt namelijk niet bijzonder sterk toe. "Het aanbod blijft redelijk stabiel", meldt Marc Lagrouw van Hormax Rotterdam. "Enerzijds zie je nu ondernemers hun zaak aanbieden die ze eigenlijk al eerder, in de crisisjaren, hadden willen verkopen. Maar toen was dat niet mogelijk en werkten ze noodgedwongen door. Anderzijds zijn er ondernemers die op dit moment rond de pensioenleeftijd zitten en zouden kúnnen verkopen, maar die denken: ik ga nog even door, nu zit het economisch mee." Andere makelaars melden soms wel meer transacties, maar van een exploderende markt is dus geen sprake. Cijfers van het CBS wijzen ook in die richting. Het bureau houdt het aantal overnames niet exact bij, maar geeft schattingen, afgerond op 5. Zo fluctueerde het aantal overnames in de categorie 'restaurants en andere eetgelegenheden' tussen 2012 en 2017 tussen de 60 en 105. Halverwege dit jaar stond de teller op 65. Op een totaal van een kleine 28.000 eetgelegenheden, zijn dat geen indrukwekkende cijfers. (Kleine kanttekening: niet alle overdrachten zijn in deze statistieken zijn opgenomen.)
Nieuwe partijen
Toch ontwikkelt de overnamemarkt zich wel stevig. Volgens Lagrouw is het belangrijkste verschil met voorgaande jaren dat het aantal geïnteresseerden toeneemt. Ook Joland Olivier van Horeca Makelaardij Totaal in Geleen ziet nieuwe ondernemers de markt opkomen. In de Limburgse regio is die trend vooral waarneembaar rond cafetaria. "Sinds 2 jaar gaan die zaken hier als zoete broodjes over de toonbank." Ook Koert van de Weerd van AWHoreca Makelaars in Amersfoort signaleert nieuwe partijen. "Dus gaan de prijzen omhoog”, zegt hij. “De waarde kan wel gedrukt worden door het feit dat de huren ook weer stijgen, maar over het algemeen is het nettoresultaat een hogere prijs. Zeker omdat de kwaliteit van het aanbod toeneemt: sinds zo'n 1,5 jaar komen er meer zaken met een goed rendement op de markt." Bottleneck is volgens Van de Weerd nog wel steeds de financiering. Crowdfunding neemt in sommige segmenten behoorlijk toe, maar de banken houden zich nog steeds afzijdig, zegt hij. "Zeker als het om het financieren van alleen inventaris en goodwill gaat." Van beleggers komt het heil ook niet. "Die zijn wat betreft horeca alleen geïnteresseerd in grote hotels in Amsterdam."
Verschillende argumenten
Maar dan de hamvraag: zijn de veranderde marktomstandigheden voor ondernemers een goede aanleiding hun zaak eerder te verkopen dan gepland? Of is het juist beter om nog een paar jaar langer te profiteren van deze omstandigheden? Makelaars kunnen voorbeelden geven van beide overwegingen. Zo zegt Van de Weerd dat hij nu geregeld oudere ondernemers tegenkomt die het rustiger aan willen gaan doen en hun kans schoon zien. "Ze kunnen hun restaurant voor een goede prijs verkopen en zoeken een ander type zaak, bijvoorbeeld een B&B met 5 of 6 kamers." Aan de andere kant zijn er echter ondernemers die in de crisis diep in hun reserves moesten tasten of die nog willen investeren in het moderniseren van hun zaak. Die hebben daarom nog een aantal goed renderende jaren nodig.
Menselijke factoren
Toch geven die argumenten niet de doorslag, zo geeft men over het algemeen aan. Het verband tussen het moment waarop het bedrijf in de verkoop wordt gezet en de conjunctuur, is minder sterk dan weleens wordt verondersteld, zegt Myrthe Heerink van Tower Horeca Bemiddeling & Advies in Huissen. "De redenen om een bedrijf te verkopen zijn heel divers. Omzet is misschien tijdelijk van invloed, maar niet van doorslaggevende zwaarte." Het zijn eerder menselijke factoren die bepalend zijn. "De horecasector is fysiek en sociaal zwaar. Niet zelden is het een kwestie van overleven en niet voor niets wisselt een horecabedrijf vaak binnen 5 jaar van eigenaar. De meest voorkomende redenen om te verkopen, liggen dan ook op dat vlak. Het uit elkaar gaan van partners of compagnons staat op nummer één. Ten tweede: fysiek op zijn. Ten derde: toe zijn aan een leven met meer diversiteit, het niet alleen maar werken." Goede financiële resultaten bepalen dus niet direct de beslissing om te stoppen of door te gaan, aldus Heerink. Wel hebben ze natuurlijk weer invloed op de genoemde sociale en fysieke factoren. "Een mooie omzet maakt het ondernemen toch makkelijker en wellicht zijn er dan minder zorgen."
Personeelsverplichting
Overigens neemt ook bij Tower Horeca het aantal transacties in het bemiddelingswerk toe. Want dat de algemene economische omstandigheden deze markt toch aanjagen, staat buiten kijf. Maar nogmaals: van een overnamegolf is geen sprake. Zelfs niet in Amsterdam, zo bezweert het daar gevestigde Duijn Horecamakelaars. Men handelt ‘een stuk meer’ transacties af dan vorig jaar, aldus de woordvoerder van het kantoor, maar ‘er zitten nog steeds genoodzaakte verkopen tussen’. Die kunnen nu echter wel een mooie prijs vragen, terwijl ze een paar jaar geleden blij mochten zijn ‘als de nieuwe eigenaar de huurverplichting overnam’. Over huurverplichtingen wordt nu dus niet meer moeilijk gedaan en dat geldt in versterkte mate voor de personeelsverplichtingen die eventueel op een onderneming rusten. Integendeel: "Het grote personeelstekort in de horeca is uitgegroeid tot een stimulans voor de overnamemarkt", aldus de woordvoerder van Duijn. "Terwijl de personeelsverplichting een paar jaar geleden nog als een belemmering werd ervaren, is het nu een grote pre. De nieuwe eigenaar beschikt dan in ieder geval over medewerkers en dat is in de huidige markt een groot goed."